Πόλη και ψυχή. Κατασκευάζοντας ΜΝΗΜΕΣ... στο χώρο και στο χρόνο.

Των Χριστίνας-Μαρίας Κοντογιάννη και Κωνσταντίνας Μητροκανέλου 

κλικ πάνω στην εικόνα για να ανοίξει το κείμενο

Η σχέση της μνήμης, ατομικής και συλλογικής, με το χώρο δεν αποτελεί ένα πρόβλημα περιφερειακό αλλά αντίθετα βρίσκεται στο κέντρο μιας συζήτησης για την εμπειρία και τις προοπτικές των σύγχρονων πόλεων. Η παρέμβαση σε μια τέτοια συζήτηση χρειάζεται να αναζητήσει μεθόδους και εννοιολογικές επιλογές αντλώντας υλικό από διαφορετικά πεδία έρευνας, όπως την κοινωνική ανθρωπολογία, την κοινωνιολογία του χώρου, την ιστορία. Τα τελευταία χρόνια, έχει αναδειχθεί ένα αυξανόμενο σώμα της βιβλιογραφίας που πραγματεύεται τη σχέση ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τα αποτελέσματα της συλλογικής μνήμης και της εθνικής ταυτότητας. (.....)

Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε στον όρο μνήμη; Ποιες είναι οι βασικές της λειτουργίες; Πώς παρεμβαίνει στις σχέσεις των ανθρώπων, σε τι μας αφορά και τι μας επιβάλλει; Ποιοι παράγοντες καθορίζουν το περιεχόμενό της; Προκύπτει από μια αυθόρμητη διεργασία και αν όχι, πώς κατασκευάζεται και από ποιους; Ποια είναι η σχέση της με το χώρο; Μήπως, οι χωρικές αποκρυσταλλώσεις της μνήμης αποτελούν εργαλείο χειραγώγησης και επιβολής της εκάστοτε κυρίαρχης ιδεολογίας; Τι ρόλο παίζει σε αυτήν την διαδικασία η εθνική, εθνοτική ή πολιτικοϊδεολογική ταυτότητα και η μνήμη του κάθε κοινωνικού και ιστορικού υποκειμένου; Ποιες διαστρεβλώσεις μπορούμε να παρατηρήσουμε στις χωρικές ή μη αναπαραστάσεις της, με στόχο την αναπαραγωγή μιας επίσημης εκδοχής του παρελθόντος; Αντίθετα, πού μπορούν να εν-τοπιστούν «οι προσπάθειες αντίστασης στις επίσημες εκδοχές για την ιστορική συνέχεια» και ποιες δυνατότητες αλλαγής εγκυμονούν για το παρόν, το παρελθόν και κυρίως για το μέλλον;                                                                     (αποσπάσματα από την εισαγωγή του: Πόλη και Ψυχή. Κατασκευάζοντας ΜΝΗΜΕΣ... στο χώρο και στο χρόνο)

 Ορισμένα από τα παραπάνω ζητήματα ή ερωτήματα έχουν τεθεί κατά καιρούς και έχουν απασχολήσει την κοινωνική πρακτική, τον πολιτικό στοχασμό, την φιλοσοφική σκέψη και την ίδια την αρχιτεκτονική επάνω στο πεδίο της εφαρμογής της. Την προσέγγιση που επιχειρούν δύο νέες αρχιτεκτόνισσες, η Χριστίνα-Μαρία Κοντογιάννη και η Κωνσταντίνα Μητροκανέλου στη διπλωματική τους έρευνα Πόλη και Ψυχή. Κατασκευάζοντας ΜΝΗΜΕΣ... στο χώρο και στο χρόνο (σύνδεσμος: http://www.greekarchitects.gr/site_parts/doc_files/80.13.10.pdf ), τη βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ως προς τα συμπεράσματα της για την χωροποίηση που υφίσταται η μνήμη μέσα από την ανέγερση του δομημένου τοπίου και πως αυτή η χωροποίηση μπορεί να υπηρετεί αλλότριες προθέσεις. Προσωπικά η ανάγνωση της εργασίας τους μου υπενθύμισε επίσης γιατί η αρχιτεκτονική αποτελεί την μητέρα όλων των τεχνών. Επειδή δεν οφείλει να διατελεί, αλλά πρέπει να είναι η ίδια κατεξοχήν διαλεκτική.

 Και κάτι τελευταίο και ασήμαντο! Χριστίνα-Μαρία και Κωνσταντίνα σας ευχαριστώ πάρα πολύ που μέσα στις διαδικτυακές πηγές του πονήματος σας έχετε την παραπομπή του κειμένου: Η εμπορευματική αισθητική ισοπεδώνει κάθε έννοια διαλεκτικής της ανθρώπινης γεωγραφίας. Όταν συνέτασσα αυτό το αποσπασματικό κείμενο ως αιχμηρή κριτική δεν είχα την πρόθεση, και φυσικά ούτε κατά διάνοια δεν μου πέρασε από το μυαλό ότι μπορεί, αυτό να αποτελέσει μία ελάχιστη ψηφίδα, ένα μικροσκοπικό χαλίκι βοήθειας στην αρχιτεκτονική έρευνα κι ας ήμουν κοινωνός της ως σπουδαστής. Ειλικρινά ρε κορίτσια σας θερμοευχαριστώ! Να 'στε πάντα καλά!