Ας πούμε τα πράγματα με τ' όνομά τους!

Ενάντια στη πανδημία της θανατικής ποινής που εξαπολύει το Κράτος και η Αγορά

1

   Το δίχως άλλο δεν βρισκόμαστε στην εποχή των Φαραώ, του Αγαμέμνονα και της Παλαιάς Διαθήκης. Οι λιμοί και οι καταποντισμοί δεν πέφτουν από τα ουράνια όσο κι αν η γλώσσα του Θεάματος διαδίδει πως οι ιοί μας χτυπούν σαν φυσική καταστροφή. Μέσα στο ελάχιστο χρονικό διάστημα είκοσι ετών η βιομηχανική παραγωγή μάστιγας πέτυχε να προκύψουν τρεις κορονοϊοί, ο ολοκαίνουργιος SARS-Cov2 και οι SARS και MERS, η γρίπη των χοίρων (H1N1) και μία μεταλλαγμένη των πτηνών (H7N9) και μάς έχουν μείνει αξέχαστα δύο παλαιότερα προϊόντα της από τις περασμένες δεκαετίες. Ο Έμπολα που επανήλθε δριμύτερος πριν από 5 χρόνια στη Δυτική Αφρική και ο HIV που ήταν ακαταμάχητα αποτελεσματικός μαθαίνοντάς μας οριστικά να φοράμε όλες και όλοι τα σκουφάκια μας. Όταν η ανελέητη επέκταση του βιομηχανικού περιβάλλοντος και των εμπορευμάτων ρημάζει το φυσικό περιβάλλον και τον πλανήτη, διαταράσσοντας οποιαδήποτε ισορροπία στα οικοσυστήματα παρέα με την εκβιομηχανισμένη παραγωγή της τροφής, που εκτός από την επικίνδυνη αλλοίωση της ποιότητάς της, πακτώνει μέχρι σκασμού άμοιρα ζωντανά στις μεγαλο-κτηνοτροφικές μονάδες η επιτυχία μιας τεχνικής επιδημίας είναι άμεσα εγγυημένη.  Η πανδημία επιβεβαιώνει ακόμη ένα λαμπρό αποτέλεσμα της επιβολής αφηρημένων σχέσεων επάνω στη φύση που έχουν δομηθεί σ’ έναν πολύ συγκεκριμένο και ξεκάθαρα καταστροφικό φετιχισμό. Δεν τίθεται ζήτημα φυσικής αλλά τεχνικής καταστροφής.

2

Ο περιορισμός των κοινωνικών επαφών και η αποστασιοποίηση που συνεπάγεται όταν προκύπτει μια επιδημία είναι φυσιολογική ή επιβεβλημένη όταν δεν υπάγεται ή εξασκείται από το δίδυμο της αληθινής συμφοράς. Η ολότητα της ανευθυνότητας συνοψίζεται στο δρομολόγιο των Φαρισαίων – από τον Άννα στον Καϊάφα, πείτε τους Κράτος και Αγορά. Η θεσμική προστασία της υγείας του πολίτη δεν ανταμώνει με τα μισθωτά υποκείμενα. Αυτά δεν υπόκεινται σε κανενός είδους καραντίνα. Το θέαμα αναγνωρίζει αφηρημένα μόνο μονάδες εργατικής δύναμης που αναπαράγουν έστω και έκπτωτη αξία κι απαξιώνει συγκεκριμένα όλους τους ανθρώπους. Μια συνειδητή κοινωνία, θωρακισμένη αυτοδιαχειριζόμενα, από τις δύο ανεύθυνες οντολογίες είναι βέβαιο πως προστατεύει καλύτερα τα μέλη της εφόσον στηρίζεται αποκλειστικά στην αδιαμεσολάβητη ευθύνη. Κύριο μέλημά της δεν είναι η διάσωση της αφαίρεσης.

3

Η απαγόρευση της κυκλοφορίας ανασυστήνει τη μία και μοναδική ελευθέρια που κατακτήθηκε ουσιαστικά με την μεσσιανική έλευση του Διαφωτισμού. Όλοι οι δρόμοι δίνονται στις ροές των εμπορευμάτων και στην αφηρημένη  εργασία (Μαρξ) κι ερημώνουν όλα τα πάρκα και οι εξοχές δικαιώνοντας αναδρομικά την μια και ανεπανάληπτη ιστορική ελευθερία. Το δικαίωμα της ελεύθερης αγοράς πραγματώνει την έκπτωση του δικαιώματος στο θάνατο. Τα κέρδη ισοδυναμούν με την αυξητικά λελογισμένη ανάλωση όλων μας.  

4

Τα σύνορα ξεγυμνώνουν εμφατικά την μαλακία της συμβατικής σκέψης. Είτε στο προσφυγικό ζήτημα είτε στην εξάπλωση της πανδημίας κάθε ελεγχόμενη διαχείριση επάνω στην επινόησή τους διαψεύδεται πρακτικά από την ανήμερη δύναμη της ίδιας της Φύσης.

5

Η εικονική πραγματικότητα του επιτελικού Κράτους εξαρτάται μόνο από την ανεστραμμένη εικόνα της ατομικής ευθύνης. Η ατομική ευθύνη βαραίνει ευθέως την κρατική ανευθυνότητα. Όσο η τελευταία εντείνεται γύρω από τη σκοπιμότητα του ελέγχου επάνω στους θανάτους της πανδημίας τόσο ο κίνδυνος για τ’ απομονωμένα άτομα μεγαλώνει. Η υγεία τους δεν διασφαλίζεται από την Κρατική ανευθυνότητα της ατομικής ευθύνης. «Μείναμε σπίτι» για να μείνουμε αβοήθητοι διότι η φροντίδα του Κράτους και της Αγοράς εξαντλείται με κυνική υποκρισία μόνο σε όσους μπορούν να τα καταφέρουν από μόνοι τους. Εάν, δε, αυτοί αποτύχουν, είναι και οι μόνοι υπεύθυνοι για την αποτυχία τους.

6

Η πανδημία επαληθεύει ασφυκτικά την ενοποίηση της αρρώστιας και ολοκληρώνει νοσηρά την ενοποίηση του διαχωρισμού.

7

Όταν το ΑΕΠ κινδυνεύει να καταποντιστεί τότε επανευρίσκεται η κατάλληλη στιγμή για την άρση των μέτρων διότι μέτρον πάντων ἄνθρώπων χρήμα ἔστιν.

Στον Σκοτεινό Καθρέφτη της Πανδημίας

Μετάφραση πάνω στο σημείωμα του Γκαμπριέλ Ζακαρίας το οποίο δημοσιεύτηκε στις 23 Μαρτίου μέσα από τον ιστότοπο: Revista Cult

Αυτή η κοινωνία που καταργεί τις γεωγραφικές αποστάσεις, εμπερικλείει την απόσταση, ως θεαματικό διαχωρισμό.

Γκυ Ντεμπόρ, Η Κοινωνία του Θεάματος, §167

  Μιλούσα μ’ ένα φίλο που ζει στο Μπέργκαμο, πόλη στον Βορά της Ιταλίας όπου σπούδασα και η οποία επί του παρόντος είναι μία από τις πλέον πληγείσες λόγω της επιδημίας του κορονοϊού. Μου περιέγραψε την κατάσταση σαν «ένα ατελείωτο επεισόδιο του Black Mirror» (Μαύρος Καθρέφτης). Όντως, είναι δύσκολο να αγνοήσεις την αίσθηση πως βιώνουμε μια δυστοπία, όπως αυτές που αναπαριστώνται σε τόσες σειρές του είδους. Δεν είναι σύμπτωση ότι ο Μαύρος Καθρέφτης, ίσως η πλέον διάσημη σ’ αυτές τις σειρές, εμπεριέχει τη λέξη «καθρέφτης» στον τίτλο τής. Τα επεισόδια της δεν αναπαριστούν έναν μακρινό κόσμο –μια μακρινή εποχή, απόμακρους γαλαξίες, παράλληλα σύμπαντα– αλλά ένα κοντινό μέλλον μιας απροσδιόριστης χρονολόγησης. Παράδοξο και οικείο μαζί, το μυστήριό του μας επιτρέπει να φανταστούμε τι θα οδηγήσει στην ενδυνάμωση τάσεων που είναι ήδη παρούσες στους καθημερινούς μας βίους. Ίσως αυτό που βιώνουμε αυτή τη στιγμή μπορεί να γίνει κατανοητό με τον ίδιο τρόπο. Ο εκτροχιασμός της κανονικότητας μας φαίνεται να αναγγέλλει ένα εγγύς μέλλον (ήδη ξεκίνησε) τόσο παράξενο και οικείο. Μπορούμε να μάθουμε κάτι για τον κόσμο στον οποίο ζούμε από τούτο το «ατελείωτο επεισόδιο»; Ασυνήθιστες στιγμές ή καιροί κρίσεων μπορούν τουλάχιστον να χρησιμέψουν καλύτερα στην κριτική αντίληψη της συνηθισμένης κανονικότητας μας. Έχω προτείνει αλλού ότι εξετάζουμε τον «καθρέφτη της τρομοκρατίας» ως ένα τρόπο να κατανοήσουμε καλύτερα την κοινωνία του ύστερου καπιταλισμού που έχει σπείρει νέες μορφές τρομοκρατίας.[1] Παρομοίως, θεωρώ ότι είναι συναφές να αναλογιστούμε επί του παρόντος από το είδωλο που σχηματίζεται επάνω στο μαύρο καθρέφτη της πανδημίας.
   Η κατάσταση μας καλεί να σκεφτούμε επάνω σε αρκετά επίπεδα: πολιτική οργάνωση, οικονομική αναπαραγωγή, η σχέση με τη φύση και οι χρήσεις της επιστήμης. Θέλω μόνο να θεματοποιήσω εδώ το πρόβλημα στην ιδέα της «κοινωνικής αποστασιοποίησης» (social distancing), που έγινε γρήγορα αποδεκτή ως κανόνας ανά την υφήλιο, οδηγώντας στην προοδευτική απαγόρευση των συναντήσεων και στην κανονικοποίηση μιας καθημερινότητας που διεξάγεται σε απομόνωση. Η κατάσταση της πανδημίας βασίζεται σε μια αντίφαση που πρέπει να της δοθεί έμφαση. Η ραγδαία εξάπλωση της νόσου είναι το αποτέλεσμα των παγκόσμιων ροών που έχουν ενώσει τους πληθυσμούς σε πλανητική κλίμακα. Από τη πανδημία γεννιέται το παράδοξο ενός παγκόσμιου πληθυσμού ενοποιημένου σ’ ένα καθεστώς ίσου περιορισμού. Κοντολογίς, υπάρχει μια πάγια απομόνωση των ατόμων σ’ έναν πλήρως συνδεδεμένο κόσμο. Τούτο το παράδοξο δεν είναι ένα αποκλειστικό παράδοξο της πανδημίας, αλλά ένα παράδοξο που η πανδημία έχει οδηγήσει στ’ άκρα, κι έτσι το έκανε ορατό. Στην πραγματικότητα, η διαλεκτική μεταξύ διαχωρισμού και ενοποίησης (των διαχωρισμένων) βρίσκεται στη βάση της εξέλιξης του Δυτικού καπιταλισμού ο οποίος έχει ενοποιήσει την υφήλιο.
   Ο Γκυ Ντεμπόρ είχε ήδη προσέξει αυτή τη διαρθρωτική αντίφαση όταν επιχειρούσε να εξηγήσει τη «θεαματική» φάση του καπιταλισμού, η οποία προαναγγέλθηκε στα μέσα του περασμένου αιώνα. Αυτό που αποκάλεσε «η κοινωνία του θεάματος» ήταν μια κοινωνική μορφή που βασιζόταν στην αρχή του διαχωρισμού. Ό,τι συνήθως περιγράφτηκε σαν μια κοινωνία μαζικής επικοινωνίας μπορεί να κατανοηθεί, αντιθέτως, ως μια κοινωνία όπου η ικανότητα να επικοινωνείς είναι χαμένη μαζικά. Η επικοινωνία με την στέρεή της έννοια ήταν το προνόμιο της κοινοτικής ζωής, μια κοινή γλώσσα που δημιουργούσε η κοινή εμπειρία. Αυτό που συνέβη στις κοινωνίες του προηγμένου καπιταλισμού ήταν ακριβώς το αντίθετο. Η επέκταση στο χώρο –μεγάλες πόλεις, απομακρυσμένα προάστια, παγκόσμια οικονομική κυκλοφορία– κι ο εξορθολογισμός της εργασίας, με την υπερεξειδίκευση των ατομικών καθηκόντων, σηματοδότησε την συμπαγή απόσταση μεταξύ των ανθρώπων και την απώλεια κοινών αντιλήψεων,  παράγοντας ο οποίος ενισχύθηκε από το κρατικό μονοπώλιο επάνω στην οργάνωση της συλλογικής ζωής. Η σταδιακή εξαφάνιση της κοινότητας και των μορφών επικοινωνίας τής ήταν το προαπαιτούμενο για την ανάδυση των μέσων μαζικής επικοινωνίας – τα οποία είναι ακριβώς το αντίθετο από τα μέσα της επικοινωνίας, δεδομένου ότι βασίζονταν στην αύξηση της πραγματικής απομόνωσης. Τα εκατομμύρια των θεατών, ευθυτενή μπροστά στους τηλεοπτικούς τους δέκτες, καταναλώνοντας τις ίδιες εικόνες χωρίς να επικοινωνούν μέταξύ τους, παρέμεινε μια απολύτως σαφής αναπαράσταση του γεγονότος ότι το Θέαμα, όπως ο Ντεμπόρ έγραψε, «συνενώνει το διαχωρισμένο, αλλά το συνενώνει ως διαχωρισμένο» (§29). Πολλοί πιστεύουν ότι αυτή η παρατήρηση και η κριτική που τη συνοδεύει θα ήταν παρωχημένη στον σημερινό κόσμο χάρη στην έλευση του διαδικτύου και των τεχνολογιών που πηγάζουν απ’ αυτό. Αντί για θεατές ευθυτενείς μπροστά απο τους χθεσινούς τηλεοπτικούς δέκτες, σήμερα θα είχαμε «δραστήριους» θεατές που ανταλλάσσουν μηνύματα, παράγουν και αναμεταδίδουν το δικό τους περιεχόμενο. Αλλά η αλήθεια είναι πως τίποτα δεν αμφισβήτησε τον τελευταίο μισό αιώνα τον θεμελιώδη διαχωρισμό που υπόκειται στην συγκεκριμένη ανάπτυξη των τεχνολογιών επικοινωνίας. Η απολύτως συνηθισμένη σκηνή μιας παρέας φίλων γύρω από ένα τραπέζι εστιατορίου, οι οποίοι αντί να μιλούν ο ένας με τον άλλο κοιτούν τις οθόνες των κίνητών τούς, είναι αρκετή για να αποδείξει αυτή την αλήθεια. Σήμερα, το διαχωρισμένο ενώνεται ως διαχωρισμένο όπου καταλαμβάνει τον ίδιο φυσικό χώρο.
   Αυτό που έκλεψαν από εμάς τούτη τη στιγμή, εν μέσω πανδημίας, ήταν η δυνατότητα συνύπαρξης στον φυσικό χώρο. Υπό τις παρούσες συνθήκες, η απαγόρευση των συναντήσεων και η υποχρέωση του περιορισμού φαίνονται πιο εύκολα αποδεκτές από έναν παγκόσμιο πληθυσμό απ’ ότι θα ήταν η απαγόρευση ή η διακοπή του ίντερνετ και των κοινωνικών δικτύων. Κατά ειρωνικό τρόπο, η «κοινωνική αποστασιοποίηση» διατείνεται τώρα σαν η μεγάλη σωτηρία μιας κοινωνίας που ήταν πάντοτε εδραιωμένη στην αποστασιοποίηση. Ο μόνος τόπος συνάντησης σε μία κοινωνία εμπορευματικής παραγωγής, είναι στην πραγματικότητα, η αγορά – εκεί είναι που τα εμπορεύματα οδηγούν τους παράγωγούς τους και τους καταναλωτές από το χέρι και είναι που εκ μέρους τούς οι άνθρωποι συναντιόνται. Είναι η απουσία αυτών των συναντήσεων, που τώρα απαγορεύτηκαν, η οποία μας εκπλήσσει τόσο πολύ – το κλείσιμο των χώρων δουλειάς και κατανάλωσης. Αλλά ο καπιταλισμός, που ήταν μια κοινωνική σχέση μεσολαβημένη από πράγματα, σχίστηκε σε μια κοινωνική σχέση μεσολαβημένη από εικόνες. Και είναι ήδη δυνατό να είσαι σ’ ένα μέρος χωρίς να βρίσκεσαι εκεί∙ είναι δυνατό να εργάζεσαι (σ’ ένα ορισμένο βαθμό) και να καταναλώνεις (χωρίς όριο) χωρίς να χρειάζεται να φύγεις από το σπίτι. Η μεγάλη υπόσχεση που επαναλήφθηκε από τις διαφημίσεις πως όλος ο κόσμος είναι στο χέρι μας μ’ ένα απλό άγγιγμα της οθόνης –όλα μπορούν ν’ αγοραστούν και να παραδοθούν στα σπίτια μας–  δεν ήταν ανέκαθεν η υπόσχεση ενός εθελοντικού περιορισμού;
  Με αυτή την έννοια, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης της πανδημίας φαίνεται να έχει πραγματώσει, τουλάχιστον εν μέρει, το όνειρο του καπιταλισμού. Εάν το δυστοπικό επεισόδιο το οποίο προς το παρόν βιώνουμε αποδειχθεί ένα «ατελείωτο επεισόδιο», δεν θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα πληθυσμό τελείως εγκλιματισμένο στις εικονικές σχέσεις και στην απομόνωση που τρέφεται από το Νετφλιξ και τις υπηρεσίες παραδόσης (delivery). Τα ταξίδια θα απαγορευτούν και θα επιτρέπονται μόνο για τις ροές των εμπορευμάτων, ως αποτέλεσμα ενός τομέα παραγωγής κατ’ εξοχήν αυτοματοποιημένης. Το Θέαμα που αγωνιζόταν να καταστρέψει τον δρόμο, να καταργήσει τη συνάντηση και να εξαφανίσει όλους τους χώρους του διαλόγου –να εξουδετερώσει τις εναλλακτικές στην θεαματική ψευδο-επικοινωνία– θα έχει τελικά κερδήσει. Ο πραγματικός χώρος, εγκαταλελειμμένος από τ’ ανθρώπινα όντα που σε περιορισμό και βεβιασμένα θα έχουν τραπεί σε φυγή μέσω της εικονικότητας, θ’ ανήκει αποκλειστικά στα εμπορεύματα. Η ανθρώπινη κυκλοφορία «υποπροϊόν της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων», θα έχει τελικά καταστεί περιττή και ολόκληρος ο κόσμος θα έχει παραχωρηθεί «(σ)τα εμπορεύματα και τα πάθη τούς» (Debord, §168 and §66).
   Αυτό είναι απλώς μια άσκηση της φαντασίας – ένα απίθανο σενάριο προς το παρόν. Είναι ωστόσο, εύκολο να περιμένουμε ότι στο μέλλον θα γίνουμε μάρτυρες μιας αύξησης του ελέγχου στις παγκόσμιες ροές και την κυκλοφορία των ανθρώπων υπό υγειονομικά προσχήματα, με μια προοδευτική κανονικοποίηση των τρέχουσων ασυνήθιστων διαδικασιών (μ’ ένα παρόμοιο τρόπο αυτού που ξέρουμε για την τρομοκρατία μετά την 11^η Σεπτεμβρίου 2001). Σε κάθε περίπτωση, είναι πάντοτε απερίσκεπτο να κάνεις προβλέψεις εν μέσω τόσων αβεβαιοτήτων. Αλλά οι στιγμές απαιτούν συλλογισμό και να σκεφτούμε ότι εκείνο που πραγματικά γνωρίζουμε είναι και το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε. Εκείνο που αισθανόμαστε ότι είναι το λιγότερο προβληματικό τούτη τη στιγμή είναι ίσως αυτό που χρειάζεται να θεματοποιηθεί συγκεκριμένα ως πρόβλημα. Μένει να ευελπιστούμε πως η κοινωνική αποστασιοποίηση θα μετατραπεί στο αποτέλεσμα της αποστασιοποίησης (Verfremdungseffekt) με την έννοια που απέδωσε ο Μπρεχτ – εκείνη μιας ρήξης με την αυτόνομη αναπαράσταση της κοινωνίας του θεάματος και των ψευδαισθήσεών της (εκ των οποίων η μεγαλύτερη όλων: εκείνη της καπιταλιστικής οικονομίας,  μίας παρανοϊκής και ακατάπαυστης αναπαραγωγής της αφηρημένης αξίας ενάντια στη ζωή). Μια αποστασιοποίηση σε σχέση με τούτη τη μορφή κοινωνίας: μια ευκαιρία αναγκαία για να επανεξετάσουμε κριτικά τους διαχωρισμούς που την ίδρυσαν και τους περιορισμούς που επιβάλλονται από τον καπιταλισμό στο καθημερινό μας βίο.

---

[1] (Σ.τ.μ.) Ο συγγραφέας υποννοεί το βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2018 στη Βραζιλία με τίτλο,  Στο Καθρέφτη της Τρομοκρατίας: Τζιχαντ και Θέαμα – No espelho do terror: jihad e espetáculo , São Paulo: Elefante, 2018.

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι;

Του Σωτήρη Λυκουργιώτη

  «Μένουμε σπίτι σαν ελεύθεροι πολιορκημένοι που επιλέγουν να είναι πολιορκημένοι γιατί είναι ελεύθεροι». Με αυτό το ευτελές σόφισμα ο κυβερνήτης της χώρας επέλεξε να διανθίσει τη χθεσινή κοινοβουλευτική του κατακλείδα. Λίγες στιγμές νωρίτερα είχε κάνει σαφείς τις απειλές του: «Έχουμε και άλλα βέλη στην φαρέτρα μας αλλά δεν θέλουμε να αναγκαστούμε να τα χρησιμοποιήσουμε». Ας κάνουμε δυο παρατηρήσεις.

  Πρώτον, δεν είμαστε όλοι «ελεύθεροι πολιορκημένοι». Κάποιοι διαβιούν πολυτελώς σε βίλες χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, με ιδιωτικές πισίνες, γυμναστήρια και περιφερόμενα ελικόπτερα–ταξί, με τα ιδιωτικά νοσοκομεία να τους εξασφαλίζουν τον προνομιακό υγειονομικό έλεγχο (που στερείται από όσους τον έχουν ζωτική ανάγκη) και τα ιδιωτικά κρεβάτια ΜΕΘ να τους περιμένουν υπομονετικά αν τυχόν αρρωστήσουν. Την ίδια ώρα οι υπάλληλοι στις επιχειρήσεις τους συνωστίζονται με μισθούς κομμένους στη μέση, ενώ άστεγοι και μετανάστες συλλαμβάνονται, γιατί δεν κλείνονται στα σπίτια τους …τα σπίτια που δεν έχουν. Η παράβασή τους έγκειται, μάλλον, στο ότι είναι φτωχοί.

  Δεύτερον, κ. Μητσοτάκη, πείτε σας παρακαλούμε στον «αφανή» λογογράφο σας, αυτό το ραμολιμέντο που περιφέρει την ασημαντότητά του εδώ και δεκαετίες από το σταλινισμό στη νεοορθοδοξία και από εκεί στην πλατεία Κολωνακίου, να σταματήσει να βυσσοδομεί πάνω στον Σολωμό — αρκετά έχει τραβήξει δυο αιώνες τώρα ο καψερός με τους κήνσορες της εθνικής ιδεολογίας, που προσπάθησαν από την πρώτη στιγμή να σβήσουν τη φλόγα τής ποιητικής του ουσίας με τον πυροσβεστήρα μιας προκάτ «ελληνικότητας»· μιας ιδεολογίας που λειτούργησε και λειτουργεί σαν οδοστρωτήρας κάθε κριτικής σκέψης και κάθε απελευθερωτικής ιδέας, μιας ιδεολογίας που συγκαλύπτει τις βαθιά ταξικές αντιθέσεις, γλωσσικές και πολιτιστικές ποικιλότητες του νέου ελληνισμού, για να επιβάλει την επίπλαστη ιδέα της ηθικής ενότητας τους έθνους… δηλαδή της εθελόδουλης συμπόρευσης στο άρμα των αφεντικών (κοτζαμπάσηδων, εφοπλιστών και λοιπών offshore πατριδοκάπηλων).

  Ενημερώστε, λοιπόν, το λογογράφο σας πως ο Σολωμός υπήρξε ένας ανυποχώρητος εραστής της άγριας ομορφιάς και της ελευθερίας αυτού του κόσμου, μια παιδική ψυχή σαγηνεμένη από τις απόκρυφες μαγείες, μια ματιά έτοιμη να παρασυρθεί στην αισθητική περιπλάνηση, στα ρυάκια και στα επίφοβα σκοτεινά δάση, έτοιμη να χαθεί χωρίς να ξέρει αν θα γυρίσει ποτέ. Τόσο αγαπούσε ο Σολωμός την ελευθερία, γι’ αυτό και στην ποιητική του φαντασία δεν την παζάρεψε ποτέ με την «ασφάλεια» — όπως κάνει το ευτελές σόφισμα του λογογράφου σας.

  Τόσο αγαπούν οι ποιητές και οι επαναστάτες την ελευθερία, όπως την αγαπούσε κι ο Μπάιρον, που αρνήθηκε τις ανέσεις τής αυλής, για να πεθάνει μαζί με αυτούς τους ελεύθερους άθλιους του Μεσολογγίου, αυτούς τους «άθλιους» που σήμερα βάζετε τα σκυλιά σας να εξευτελίζουν στο δρόμο επειδή δεν έχουν σπίτι· επειδή δεν έχουν που να κλειστούν.

  Αφήστε λοιπόν τους ποιητές να ησυχάσουν και μείνετε εσείς με τους χωροφύλακες.

  Και κάτι τελευταίο κ. Μητσοτάκη. Μπορείτε σήμερα να τρίβετε τα χέρια σας, αφού οι αφειδώς δωροδοκημένοι από το δημόσιο ταμείο έμποροι τής αποχαύνωσης έχουν εξασφαλίσει για εσάς την πλήρη αντιστροφή τής πραγματικότητας, μπορεί να χαμογελάτε νομίζοντας πως ελέγχετε τους φόβους της κοινωνικής πλειοψηφίας προς όφελος των αρπακτικών του κύκλου σας, μπορεί να νιώθετε πανίσχυρος που σε συνθήκες γενικής απαγόρευσης οι κοινωνικοί αγώνες έχουν καταλαγιάσει. Ξέρετε, όμως, πως σύντομα το βουνό των ψεμάτων, της συγκάλυψης και της απάτης δε θα μπορεί να κρυφτεί. Ξέρετε πως η εμβάθυνση τής κοινωνικής λεηλασίας σε συνθήκες γενικής αγωνίας κάποτε θα δείξει τα δόντια της. Και να είστε σίγουροι πως όσο πολιορκημένοι και να είναι σήμερα οι άνθρωποι, κάποτε θα ακούσουν τα λόγια του «Πειρασμού», θα αισθανθούν πως έξω από το κελί της δικής σας εξουσίας «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη» και τότε τίποτα δεν θα σας γλιτώσει.

Υ.Γ. «Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός»