Ο μεταμοντερνισμός παραφρόνησε;

Εσωτερικό χώρου στο Πάντιγκτον, Λουσιέν Φρόυντ, 1951

    Ο ένας νοικιάζει μια νταλίκα και σκοτώνει όποιον βρεθεί στον δρόμο του. Ο άλλος κυκλοφορεί με τρακόσια φυσίγγια και κλείνει ραντεβού μέσω ιστοσελίδας κοινωνικής δικτύωσης για να σκοτώσει. Ενα μαχαίρι φτάνει για να κόψει ο τρίτος την καρωτίδα ιερέα στην εκκλησία της Νορμανδίας. Διάγνωση: ο ένας είναι παράφρων και μουσουλμάνος, ο δεύτερος ήταν σιίτης μουσουλμάνος, δεν έχει σχέση με το Ισλαμικό Κράτος, ο τρίτος φώναζε το όνομα του ISIS καθώς ορμούσε μες στον ναό. Καθημερινότητα της δυτικής Ευρώπης, καθημερινότητα και του αραβικού κόσμου ακόμη. Εκεί τα θύματα της τρομοκρατίας δεν μας ενδιαφέρει να μετρηθούν.

   Οι δυτικές χώρες δεν μπορεί να εκπλήσσονται ακόμη. Θα ήταν κάτι κι αυτό. Ζητούνται ευθύνες απ’ την αστυνομία στη Νίκαια, ο υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας απολογείται, ο πρόεδρος Ολάντ τον καλύπτει. Στη Γερμανία συνεδριάζει το συμβούλιο ασφαλείας της χώρας. Μήπως πρέπει να δοθούν περισσότερα μέσα στην αστυνομία; Μήπως το παρακάναμε με την «ελεύθερη» μετακίνηση; Ιδέα δεν έχουν εάν ρωτήσετε αυτούς που ψήφισαν Brexit και στήθηκαν ώρες στην ουρά για να περάσουν το Κανάλι. Ευτυχώς εμείς εδώ δεν έχουμε τέτοια προβλήματα. Η Ελλάδα, ως περίπου ευρωπαϊκή χώρα, μεθοριακός σταθμός του Δυτικού Πολιτισμού, προς το παρόν ασχολείται με την οικονομική κρίση, τα μνημόνια και την ιλαρή νομιμοποίηση τους.

   Οι θιασώτες του φιλελευθερισμού συνεχίζουν να υποστηρίζουν καινοφανείς θεωρίες περί συγκρούσεως των πολιτισμών. Η θεωρία πάνω απ’ όλα. Όταν έχεις φτάσει να μηρυκάζεις θεωρητικά σχήματα, όταν έχεις φάει τη ζωή σου σε διαλέξεις και στις επιφυλλίδες για να αοριστολογείς, όταν η πνευματική ζωή στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ, τις τελευταίες δεκαετίες αρδεύεται από τον σχετικισμό, πώς να δεχθείς ότι η πραγματικότητα έχει την αναίδεια να σε διαψεύδει; Η τεχνοεπιστήμη και η ελεύθερη αγορά είναι η θρησκευτική πίστη των ελίτ της Δύσης. Και τα συμπαρομαρτούντα, τα κοινωνιολογικά και οικονομικά κίνητρα. Όταν η καθημερινότητα έχει πλήρως εξισωθεί, οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο κι ας τους χωρίζουν οι κοινωνικές, πολιτισμικές και οικονομικές συνθήκες.

   Και η Δύση; Μα για τους γνωστικούς, τους σοβαρούς διανοούμενους του κόσμου τούτου, ο Δυτικός πολιτισμός έχει τις «αξίες» του, όπως και όλα τα κράτη -δικαίου- τού. Και γιατί μακελεύουν μόνο οι τζιχαντιστές στο όνομα του δικού τους Θεού, κι ας είναι παιδιά δεύτερης και τρίτης γενιάς μεταναστών που μεγάλωσαν στις χώρες της Ευρώπης, μισθοφόροι ή και ψυχασθενείς; Το κάνει αισθητικά κι όλη η κοινωνία του θεάματος από το εμπόριο βιντεογκέιμ και κινηματογραφικών, χολυγουντιανών σκουπιδιών μέχρι την εμπορευματική αναπαραγωγή, ακατάπαυστα στην τηλεόραση και το διαδίκτυο εν είδει ειδήσεων, πραγματικών εικόνων που δείχνουν ωμά και απροκάλυπτα κάθε λογής φρικαλεότητα - αδύνατο να τις συλλάβει ανθρώπινος νους. Μόνο που και τους δυό, δεν τους διαχωρίζει κανένα ποιοτικό υπόβαθρο. Και απαντά ο μειλίχιος διανοητής: Κάποια στιγμή η ισλαμική τρομοκρατία θα μας καθαρίσει. Και δεν είναι έτσι όλη η Δύση. Διαφωνώ απολύτως: ο φονταμενταλισμός -μεταμοντέρνος γαρ- παράγει τρομοκρατία στο όνομα ενός παράλογου Θεού όπως παράγει η Δύση την τρομοκρατία του ανορθολογισμού στο όνομα της δική τής θεότητας που λέγεται οικονομία. Και στόχος τους είναι η ζωή.

  Υπάρχει μια δόση κυνικού μηδενισμού σε όλες τις μορφές τεχνοκρατίας. Ακόμη και οι βλαμμένοι δικοί μας που μιλάνε στο όνομα της ανάπτυξης και των επενδύσεων την έχουν. Στην περίπτωση του τυφλού ανταγωνισμού το κίνητρο στις κοινωνίες, τουλάχιστον το ομολογημένο, είναι αφηρημένα η επιτυχία. Η παραφροσύνη είναι ο καταλύτης.

  Πολιτισμική ισοπέδωση; Η Δύση δεν θέλει να παραδεχθεί ότι δεν της κηρύχθηκε κάποιος πόλεμος αλλά της επιτίθεται το δικό τής είδωλο του αυτόματου υποκειμένου παρενδυτικό θρησκευτικά, γι' αυτό και βυθίζεται όλο και περισσότερο στην κινούμενη άμμο του τρόμου. Και ο πανικός φέρνει τον λαϊκισμό στην εξουσία, τη δυτική εκδοχή του παράφρονος Θεού της Τζιχάντ.

Υγ: Για να μην ξεχνάμε τις καταστασιακές καταβολές το κείμενο είναι μεταστροφή (détournement), [εναντι άποψης μειλίχιου και σοβαρού διανοούμενου, του δυτικού πολιτισμού.

Όσα δεν φτάνει η αλεπού....

Ο προσφυγικός οικισμός στα Πετράλωνα πριν κατεδαφιστεί από την λαίλαπα της ανοικοδόμησης των εργολάβων.

Έναυσμα για το συγκεκριμένο ποστ στάθηκε η εν λόγω ανάρτηση του συνιστολόγου Αθέμιτα: Μαμά, κοίτα: Είμαι καταστασιακός με Phd Thesis!

   Τώρα τελευταία παρατηρείται σε ορισμένες σπουδαστικές ή ερευνητικές εργασίες (διπλωματικές / πτυχιακές / διδακτορικά) που εξετάζουν ως θέμα τους κάποια συγκεκριμένα ζητήματα αισθητικής υφής μία επίμονη στροφή προς τα πεπραγμένα και τις ενέργειες της Καταστασιακής Διεθνούς. Μόνο που οι συγκεκριμένες μελέτες βασίζουν τα συμπεράσματα τους στο αυθαίρετο και αστείο αξίωμα που ορίζει τη συγκεκριμένη σύμπραξη ατόμων ως καλλιτεχνική ομάδα!(1) Γι' αυτό και οι μελέτες αυτές έχουν ως αντιφατικό αποτέλεσμα το άτοπο των ισχυρισμών τους. 

    Πρώτα και κύρια ας εξηγήσουμε στους αδαείς τι δεν ήταν η Internationale Situationniste. Η Internationale Situationniste δεν ήταν ένα αισθητικό ρεύμα. Η Internationale Situationniste δεν ήταν κάποια  καλλιτεχνική αναζήτηση. Και φυσικά η Internationale Situationniste δεν ήταν ένα εικαστικό κίνημα! Συνεπώς η εφαρμογή της θεωρίας της επάνω σε ζητήματα αισθητικής, επάνω στην αρχιτεκτονική, την ζωγραφική ή τις εν γένει εικαστικές τέχνες είναι μία ανοησία. Ένα κακοφτιαγμένο θεώρημα με πήλινα πόδια! 
    Ας εξετάσουμε όμως επιγραμματικά γιατί η προαναφερόμενη προσέγγιση της καλλιτεχνικής γκρούπας δεν είναι μόνο εύθραυστη αλλά στην ουσία της είναι κενή περιεχομένου! Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Καταστασιακή Διεθνής αν και προήλθε από την σύμπτυξη τριών διαφορετικών καλλιτεχνικών ομάδων εν τούτοις ποτέ δεν υπήρξε η ίδια ένα κίνημα καλλιτεχνών. Τουναντίον! Αυτό που πρέσβευε ήταν η πραγμάτωση της τέχνης μέσα στην καθημερινή ζωή η οποία όμως θα συνέβαινε (ως αυθεντική πραγμάτωση) μονάχα με την προϋπόθεση πως η εμπορευματική κοινωνία θα έπαυε να ισχύει και να καταδυναστεύει τις ζωές των ανθρώπων. Οι καταστασιακοί λοιπόν αγωνίστηκαν στον καιρό τους για την διάβρωση και την ανατροπή της δεδομένης κοινωνίας και κατ' επέκταση της καθεστηκυίας τάξης που αυτή εκφράζει. Ήταν πολέμιοι κάθε ιδεολογίας που οδηγεί στην κατευθυνόμενη εκλογή δηλαδή εχθροί κάθε -ισμού. Γι΄αυτό και πολέμησαν λυσσαλέα την ολοκληρωτική καθοδήγηση που διαπλάθει ακόμα και τα "πρότυπα" της συμπεριφοράς μας μέσα στην καθημερινότητα!
   Κοντολογίς ήταν καθολική η απόρριψη τους για κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα στην καθημερινή ζωή που παίρνει την μορφή μίας διαχωρισμένης δραστηριότητας από το αντικείμενο που αυτή επιτελεί! Συνεπώς κάθε μορφή εξειδίκευσης και κάθε διαίρεση της ανθρώπινης πράξης σε ρόλους (2) ή σε άτομα που δίνουν ή δέχονται εντολές ήταν γι' αυτούς καταδικαστέα! 
      Υπό αυτήν την έννοια και με αφορμή το ότι η πρώτη μελέτη για την ψυχογεωγραφία άπτεται της αρχιτεκτονικής θα μπορούσε κανείς να πει πως οι προσφυγικοί συνοικισμοί (ή ό,τι έχει απομείνει απ' αυτούς όπως επί παραδείγματι ο οικισμός της Νέας Ερυθραίας) είναι μία αυθεντική καταστασιακή έκφραση της αρχιτεκτονικής όχι βέβαια ως μορφολογική δομή ούτε ως αισθητικό ισοδύναμο (3) αλλά ως μία βιωμένη πραγματικότητα, μία κατασκευή καταστάσεων ενάντια στις προγραμματικές αξίες της καπιταλιστικής κοινωνίας διότι οικοδομήθηκαν από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες τους χωρίς την μεσολάβηση ειδημόνων, χρηματικής αξίας, εμπορευματικού κέρδους, άρχουσας τάξης και πάει λέγοντας.... Δηλαδή όταν οι ίδιοι οι άνθρωποι γίνονται κάτοχοι της τέχνης τους και εν προκειμένω της αρχιτεκτονικής για να επέμβουν και να συνδημιουργήσουν το ίδιο το περιβάλλον της καθημερινότητας τους, όταν αυτό-οργανώνονται τότε και μόνο τότε καθίστανται πραγματικά ελεύθεροι! Η αυτενέργεια λοιπόν είναι το ζητούμενο στην οργάνωση της κοινωνίας για την δημιουργία των "καταστάσεων" και όχι η εκφορά εξειδικευμένου λόγου (4). Είναι αυτή που εξαϋλώνει την παθητικότητα και συγχρόνως καταργεί την επίφαση των ρόλων και την ψευδή συνείδηση του διαχωρισμού τους.
      Αυτός δε ο διαχωρισμός σήμερα έχει καταντήσει μία κουραστική αλλά και εξοργιστική επανάληψη στις εικαστικές τέχνες καθώς μπορεί κανείς να διαισθανθεί χωρίς απαραίτητα να έχει τις απαιτούμενες γνώσεις, ότι οι τέχνες αυτές είναι μία αλλοτριωμένη υπόθεση για την μειοψηφία των δήθεν επαϊόντων. Θα μπορούσαμε λοιπόν να ισχυριστούμε άφοβα και με περίσσιο θράσος εκείνο που οι καταστασιακοί υποστήριζαν με μεγάλη ζέση: Η επανάσταση σαν γενικευμένη αμφισβήτηση της καθημερινής ζωής, οφείλει να επιτεθεί στην ίδια την τέχνη (5) όπως λειτουργεί σήμερα! 

(1) Βλέπε για παράδειγμα: α| Ψυχογεωγραφία: Ερευνητική εργασία για το Πολυτεχνείο Κρήτης
      β| Εικαστικά Δρώμενα στον Αστικό Χώρο:  Διπλωματική εργασία για το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.
(2) Ήτοι καλλιτέχνες, πολιτικοι, διανοούμενοι, ιερωμένοι, επιστήμονες, πρωθυπουργοί.....όπως καταλαβαίνει κανείς ο κατάλογος των ρόλων είναι ατελείωτος
(3) Ώστοσο ακόμα και ως μορφολογική συνθήκη παρουσιάζουν απείρως μεγαλύτερο αισθητικό ενδιαφέρον απ' ότι παρουσιάζουν οι αποστειρωμένες βιλλίτσες της Πολιτείας στα όρια του ίδιου δήμου!
(4) όπως οι συγκεκριμένες μελέτες που πραγματεύονται το εν λόγω ζήτημα της κατασκευής των καταστάσεων μέσα  στα πλαίσια της εξειδικευμένης δραστηριότητας!
(5) Και τα παράγωγα της