Κορονοϊός και Πολιτική Ανυπακοή

Ειρηνικό Βασίλειο, Έντουαρντ Χικς, 1826, ελαιογραφία

Του π.

 

Ας ξεκινήσουμε από κάποιες βασικές παραδοχές, γιατί στην εποχή μας κυκλοφορεί μπόλικη παράνοια, ιδεολογία, βλακεία και σύγχυση. Πρώτον, ο κορονοϊός είναι ένας υπαρκτός ιός, όχι μια κατασκευή ή μια συνωμοσία. Ένας ιός που μπορεί να σκοτώσει, ιδίως ηλικιωμένους και ανθρώπους με υποκείμενα νοσήματα· απειλεί δε ιδιαίτερα ανθρώπους που βρίσκονται στον ταξικό πάτο: άστεγους, έγκλειστους, μετανάστες. Ένας ιός άγνωστος στην ιατρική-επιστημονική κοινότητα. Ένας ιός που μεταδίδεται ταχύτατα από τον ένα στην άλλη και από χώρα σε χώρα (με την τουριστικοποίηση του πλανήτη και τη διεθνοποίηση της οικονομίας να συμβάλλουν προφανώς σε αυτήν την αστραπιαία μεταδοτικότητα). Και δεύτερον, το κάθε κράτος κάνει τη δουλειά του, τη δουλειά του Κράτους. Μεριμνά για την υγεία του πληθυσμού του (βιοπολιτική) και προσπαθεί να διατηρήσει μια στοιχειώδη συνοχή. (Στην προκειμένη περίπτωση, ανάμεσα στα άλλα, λαμβάνει μέτρα με σκοπό να αποτραπεί το ολοκληρωτικό μπλοκάρισμα του εκάστοτε -ήδη πολλαπλά υποτιμημένου λόγω του νεοφιλελευθερισμού- εθνικού συστήματος υγείας.) Με ρυθμίσεις και διατάγματα διαχειρίζεται την έκτακτη ανάγκη, πάντοτε με γνώμονα την ελάχιστη δυνατή ζημία για την οικονομία, την κυκλοφορία του εμπορεύματος και την κερδοφορία. Επιβάλλει τις προσταγές του με κάθε τρόπο εκεί όπου ο πληθυσμός δεν συμμορφώνεται. Αρπάζει κυριολεκτικά την ευκαιρία να δοκιμάσει ad hoc στο πεδίο -όπου και στον βαθμό που κάτι τέτοιο είναι εφικτό- νόρμες, τεχνικές και πολιτικές διοίκησης, ελέγχου, επιτήρησης, καταστολής, ψηφιοποίησης κ.α.
   Από εκεί και πέρα ξεκινά μάλλον η κουβέντα, η καθαυτό πολιτική κουβέντα, για το τι δηλαδή  κάνουμε ή μπορούμε να κάνουμε εμείς - ο πληθυσμός, το πλήθος, οι πολιτικοί χώροι, το κάθε άτομο. Τι μπορεί να σημαίνει πολιτική ανυπακοή σε αυτή τη συγκυρία, υπό αυτές τις συνθήκες; Αψηφούμε τις κρατικές υποδείξεις μόνο και μόνο επειδή προέρχονται άνωθεν; Η δικαιολογημένη και θεμιτή δυσπιστία (έως και ανοιχτή εχθρότητά) μας απέναντι στο Κράτος, τους ειδικούς του και τις πολιτικές του μας οδηγεί στο να παρακάμπτουμε τις οδηγίες του, να αδιαφορούμε για την επικινδυνότητα του ιού, να αντιστεκόμαστε στις κρατικές απαγορεύσεις; Η (επίσης καθ' όλα θεμιτή) ιδεολογία μας και τα ακαδημαϊκά μας διαβάσματα μάς ωθούν να αναμασάμε μαρξιστικά συνθήματα ή τσιτάτα προς πάσα χρήση του Αγκάμπεν, του Φουκώ και του Ζίζεκ; Μπορούμε άραγε να σκεφτούμε, να οργανώσουμε και να θέσουμε σε κίνηση μια πολιτική ανυπακοή που θα λαμβάνει υπόψη τον υπαρκτό κίνδυνο και ταυτόχρονα θα επενδύει σε άλλες αξίες, σημασίες, πρακτικές και χειρονομίες από τις κρατικές; Μια πολιτική ανυπακοή που θα προσπαθεί να απενεργοποιεί και θα αποδομεί την κρατική ισχύ στις ζωές μας, χωρίς όμως να θέτει σε κίνδυνο τη ζωή την ίδια; Δύσκολο εγχείρημα αναμφίβολα. Αλλά όχι ακατόρθωτο - σε μικροκλίμακα. Η μακροκλίμακα είναι πιασμένη από άλλους, είτε μας αρέσει είτε όχι. Θα μας πάρει κάμποσο καιρό και κάμποσες γενιές να καταφέρουμε να αντιπαρατεθούμε σε μακροκλίμακα στους Κυρίους αυτού του κόσμου με όρους πραγματικούς - όχι συμβολικούς ούτε θεαματικούς.

   Η ισχύς του Κράτους είναι αντιστρόφως ανάλογη με τη δύναμη του πλήθους. Το Κράτος γίνεται Κράτος όσο έχει απέναντί του αγελαία ζώα. Το Κράτος δεν γίνεται Κράτος όσο έχει απέναντί του όντα υπεύθυνα, έλλογα, ομιλούντα, αλληλέγγυα μεταξύ τους, με φροντίδα, προσοχή, εγρήγορση και ενσυναίσθηση, με αυτογνωσία, αυτοπεριορισμό και επίγνωση των ορίων. Πολιτική ανυπακοή δεν σημαίνει κατ' ανάγκην αντί-σταση στο Κράτος. Μπορεί εξίσου να σημαίνει μια άλλη στάση, προς τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Η πολιτική ανυπακοή γίνεται όταν τα άτομα που συναποτελούν το πλήθος δεν υπακούουν στο κρατικό μάντρα: το Κράτος -και μόνον αυτό- είναι ο κηδεμόνας σας, ο πατέρας σας, ο ποιμένας σας· κανείς δεν μπορεί να υποκαταστήσει το Κράτος, κανείς δεν μπορεί να επιζήσει έξω και πέρα από το Κράτος, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει έμπρακτα την ανάγκη για Κράτος. Η πολιτική ανυπακοή δεν γίνεται όταν τα άτομα που συναποτελούν το πλήθος υπακούουν στο κρατικό μάντρα, και ως εκ τούτου δεν αυτενεργούν, δεν αυτοοργανώνονται, δεν αυτοπροστατεύονται.
   Στις σημαίες του Κράτους γράφει: ρύθμιση, διαταγή, επιβολή με κάθε μέσο στην εξατομικευμένη μάζα.
  Στις σημαίες του πλήθους γράφει: ατομική και κοινωνική αυτονομία, αλληλεγγύη, αυτοπροστασία.